گل‌های آفتابگردان و علت چرخش شبانه روزی آن‌ها از زبان پروفسور هارمر
گل های آفتابگردان در دسته عجیب‌ترین گیاهانی قرار دارند که تاکنون کشف شده‌اند. یکی از اسرار پشت پرده گل‌های آفتابگردان چرخش شبانه‌روزی آن‌ها برای جذب بیشترین مقدار انرژی از خورشید است. اگرچه دانشمندان در طول سالیان دراز در کشف غلت این پدیده بازمانده‌اند اما در این پست به بررسی چگونگی انجام این پدیده می‌پردازیم.
گل های آفتابگردان با چرخش دائمی خود همواره سعی دارند تا چهره خود را در مقابل پرتوهای انرژی‌بخش خورشید قرار داده تا انرژی موردنیاز خود را از این منبع گرما تهیه کنند. دانشمندان بسیاری سعی در کشف علت و چگونگی رخ دادن این پدیده جالب داشته‌اند اما تاکنون تنها تیم تحقیقاتی دانشگاه دیویس (UC Davis) موفق به کشف علت این پدیده شده است.
مطالعات جدیدی که هفته گذشته توسط این تیم تحقیقاتی صورت گرفت نشان داد که ریتم و آهنگ چرخش گل های آفتابگردان در طول شبانه‌روز متغیر است. گل‌های آفتابگردان با طلوع آفتاب و شروع روز به سمت شرق چرخیده و در تمام طول روز با حرکت آفتاب به سمت غرب و غروب آن به حرکت خود ادامه می‌دهند. گل های آفتابگردان با فرارسیدن شب دوباره به سمت مکان اولیه خود یعنی مشرق چرخیده و منتظر طلوع مجدد آفتاب می‌مانند.
تحقیقات گسترده محققین در مورد کشف علت این پدیده مشخص کرده که گل‌های آفتابگردان هدف خاصی از انجام این کار را دنبال می‌کنند. گل‌های آفتابگردان با چرخش شبانه‌روزی خود علاوه بر جذب انرژی خورشید برای رشد محرکی برای جذب حشرات هستند تا از طریق آن‌ها به تولیدمثل و گرده‌افشانی بپردازند.
گیاه شناسان تست‌ها و آزمایش‌های متعددی را بر روی آفتابگردان ها انجام دادند تا از تأثیر چرخش آن‌ها به سمت آفتاب مطلع شوند. آن‌ها با قرار دادن دسته‌ای از گل‌های آفتابگردان در محیطی که قادر به چرخش نبودند سعی در جلوگیری از چرخش‌ها داشتند. محققین دسته دیگر از آفتابگردان‌ها را در محیطی بسیار کم‌نور و به دور از نور مستقیم خورشید قرار داند و نتایج به دست آمده را بازگو کردند.
با پایان یافتن آزمایش‌ها مشخص شد که آفتابگردان‌هایی که امکان چرخش آن‌ها صلب شده و در محیط‌های کم‌نور و به دور از نور مستقیم آفتاب قرارگرفته بودند حجم بسیار کمی نسبت به سایر گل‌های آفتابگردان در محیط باز داشتند. همچنین آفتابگردان‌هایی که از نور خورشید محروم بودند رشد بسیار کمی داشته و اغلب دارای گل‌های کوچک و پژمرده‌ای بودند.
یکی دیگر از آزمایش‌های جالبی که بر روی آفتابگردان‌ها انجام شد قرار دادن لکه‌هایی از جوهر بر روی ساقه این گل‌ها بود. محققین کشف کردند هنگامی‌که گل‌های آفتابگردان به سمت شرق می‌چرخند، ناحیه شرقی این گل‌ها رشد کرده و هنگامی‌که با غروب آفتاب به سمت مغرب چرخش می‌کنند ناحیه غربی این گل‌ها تحت تأثیر رشد قرار می‌گیرد.
پروفسور استیسی هارمر (Stacey Harmer) زیست‌شناس گیاهی در دانشگاه دیویس و نویسنده ارشد این مقاله در مصاحبه مطبوعاتی اخیر خود اظهار داشت:
در روند شبانه‌روزی چرخش گل‌های آفتابگردان دو مکانیسم اصلی رشد وجود دارد. نخستین مرحله از چرخش به رشد عمومی گیاه اختصاص پیدا کرده و مرحله دیگر از چرخش به رشد کنترل‌شده آفتابگردان توسط دو عامل زمان و نور خورشید اختصاص می‌یابد. مرحله نخست سبب رشد عمومی گل‌های آفتابگردان و تأمین انرژی تمام ارگان‌های داخلی و خارجی گیاه می‌گردد. انرژی‌های ذخیره در مرحله دوم نیز امکان چرخش و حرکت گل آفتابگردان را مهیا می‌سازد.
از دیگر یافته‌های دانشمندان در مورد گل‌های آفتابگردان سیستم‌های دقیق این گل‌های برای گرده‌افشانی از طریق جذب حشرات و زنبورهای عسل است. دانه‌های آفتابگردان با طلوع خورشید به‌سرعت شروع به جذب نور آفتاب و گرم شدن کرده که این موضوع یکی از عوامل بسیار مؤثر در جذب حشرات گرده‌افشان به‌ویژه زنبورهای عسل است.
علاوه بر گل‌های آفتابگردان سایر موجودات زنده و انسان‌ها نیز زندگی خود را با ریتم شبانه‌روزی طلوع و غروب آفتاب سازگار کردند. تحقیقات اخیر تأثیر سازگاری زندگی با این روند و تأثیر آن در رشد جسمی انسان‌ها و سایر موجودات زنده را به‌خوبی نمایان می‌سازد. پروفسور هارمر در ادامه سخنان خود در مورد سازگاری گیاهان با ریتم طبیعی شبانه‌روز گفت: به نظر می‌رسد گل‌های آفتابگردان نخستین گونه گیاهی هستند که مکانیسم رشد و ساختار وجودی خود را به‌خوبی با این چرخه طبیعی سازگار کرده‌اند.
