چگونه کار با لینوکس را آغاز کنیم

جهان لینوکس با گستره‌ای از نرم‌افزارهای منبع باز که می‌توانید از آن برروی هر PC استفاده کنید آماده‌ی خوش‌آمدگویی به شما است: صدها توزیع فعال لینوکس، و چند دوجین محیط دسک‌تاپ متفاوت که می‌توانید برروی آن‌ها اجرا نمائید. البته این با چیزی که برای همه‌ی موارد به طور یکسان صدق کند فاصله‌ی زیادی دارد و فقط دیدگاه PC شما از ویندو است. همه چیز، ‌از نرم‌افزار گرفته تا درایورهای سخت‌افزاری، برروی لینوکس به روش متفاوتی کار می‌کند که می‌تواند دلهره‌آور باشد. نگران نباشید، برای شروع حتی نیازی به نصب لینوکس برروی PC خود ندارید. در این‌جا هر چیزی که نیاز دارید بدانید فراهم آمده است.

یک توزیع لینوکس را انتخاب و دانلود کنید

اولین گام، انتخاب توزیع لینوکسی که قصد دارید از آن استفاده کنید است. برخلاف ویندوز 10، نسخه‌ی واحدی از لینوکس وجود ندارد. توزیع‌های لینوکس، کرنل را می‌گیرند و آن را با سایر نرم‌افزارهایی نظیر یوتیلیتی‌های GNU core، X.org graphical server، یک دسک‌تاپ، مرورگر وب، و خیلی چیزهای دیگر تلفیق می‌کنند. هر توزیع، برخی از ترکیبات این عناصر را در یک سیستم عامل واحد که می‌توانید نصب کنید یکپارچه می‌سازد.

DistroWatch، یک خلاصه‌ی خوب و عمیق (go.pcworld.com/ids) از تمامی توزیع‌های عمده‌ی لینوکس که ممکن است بخواهید امتحان‌شان کنید ارائه می‌نماید.

Ubuntu مکانی مناسب برای شروع کار کاربران فعلی (یا کنجکاو) ویندوز به شمار می‌رود. Ubuntu بسیاری از حاشیه‌های دشوارتر لینوکس را حذف می‌نماید. بسیاری از کاربران لینوکس حالا Linux Mint را ترجیح می‌دهند که با دسک‌تاپ‌های Cinnamon یا MATE ارائه می‌شود که هر دو در مقایسه با دسک‌تاپ Unity در Ubuntu سنتی‌تر هستند. اگرچه انتخاب بهترین مورد، اولین ارجحیت شما نیست. کافی است یک نمونه‌ی نسبتا رایج و پرطرف‌دار مثل:

Linux Mint(go.pcworld.com/Im

Ubuntu(go.pcworld.com/ub)

Fedora‪(go.pcworld.com/fed)‬

openSUSE‪(go.pcworld.com/osu)‬

را انتخاب کنید. به وب‌سایت توزیع لینوکس مورد نظر بروید و ایمیج‌دیسک ISO مورد نیاز را دانولد کنید. بله، رایگان است. شما حالا می‌توانید ISO image را برروی یک DVD یا یک USB درایو burn کنید. توجه داشته باشید که این روزها و با در نظر گرفتن این که اکثر لپ‌تاپ‌ها و دسک‌تاپ‌ها دیگر یک درایو DVD ندارند بوت کردن از USB 3.0 سریع‌تر و رایج‌تر از بوت از DVD است. برای Burn کردن یک ایمیج برروی USB، شما نیاز به یک برنامه‌ی ویژه دارید. بسیاری از توزیع‌های لینوکس استفاده از

Rufus(go.pcworld.com/ruf)

UNetbootian‪(go.pcworld.com/unet)‬

Universal USB Installer‪(go.pcworld.com/usbi)‬

را توصیه می‌کنند. اگر از Fedora استفاده کنید ما تصور می‌کنیم با فاصله‌‌ی بسیار زیادی نسبت به بقیه، ساده‌ترین گزینه است. برای اغلب دسک‌تاپ‌ها و لپ‌تاپ‌ها، دستورالعمل‌های بالا کفایت خواهد کرد. هرچند، اگر می‌خواهید از لینوکس برروی یک Chromebook(go.pcworld.com/cbx)، Raspberry Pi‪(go.pcworld.com/rpx)‬ یا سایر دیوایس‌ها استفاده کنید دستورالعمل‌ها و راهنماهای خاصی وجود دارد که باید آن‌ها را دنبال نمائید.

اجرای لینوکس لایو از یک درایو اکسترنال

حالا شما نیاز به بوت آن سیستم لینوکس دارید. کامپیوتر خود را با دیسک یا درایو USB از نو راه‌اندازی کنید تا به طور اتوماتیک بوت شود. اگر بوت نشد، ممکن است نیاز به تغییر بوت‌لودر BIOS یا UEFI‪(go.pcworld.com/biox)‬ یا انتخاب یک دیوایس بوت متفاوت طی این فرآیند داشته باشید. اگر مطمئن نیستید BIOS یا UEFI را اجرا می‌کنید احتمالا در حال اجرای UEFI هستید مگر این که PC شما پنج سال یا بیش‌تر عمر داشته باشد.

برای ورود به BIOS یا UEFI برروی یک دسک‌تاپ، معمولا باید کلید Del و یا F12 را طی فرآیند POST (قبل از این که ویندوز بوت شود) فشار دهید. وارد شدن به BIOS/UEFI برروی لپ‌تاپ‌ها می‌تواند کمی دشوارتر باشد. بسیاری از لپ‌تاپ‌های مدرن گزینه‌ی وارد شدن به UEFI از طریق صفحه کلید را در اختیار شما نمی‌گذارند. برخی از لپ‌تاپ‌ها ممکن است یک کلید بدون لیبل کوچک داشته باشند که می‌توان هنگام روشن کردن لپ‌تاپ آن را نگه داشت. چنان‌چه درباره‌ی چگونگی ورود به اسکرین UEFI اطمینان ندارید از دفترچه‌ی راهنمای PC خود استفاده کنید. برروی لپ‌تاپ‌های جوان‌تری که ویندوز 10 را اجرا می‌کنند ممکن است مجبور شوید Secure Boot را قبل از بوت لینوکس غیرفعال کنید (Secure Boot برای بسیاری از کاربران لینوکس یک کابوس بوده است ، go.pcworld.com/bae). اغلب توزیع‌های عمده‌تر لینوکس به طور طبیعی و با فعال بودن Secure Boot بوت می‌شوند اما بقیه نه. توزیع لینوکس شما احتمالا به شما اجازه می‌دهد که از آن در یک محیط “لایو(زنده)“ استفاده کنید، بدین معنا که کاملا از روی دیسک یا درایو USB اجرا می‌شود و درواقع نیازی به نصب برروی دیسک سخت کامپیوتر شما ندارد.

کافی است از دسک‌تاپ لینوکس به طور نرمال استفاده کنید. شما حتی می‌توانید نرم‌افزار نصب کنید تا برروی سیستم لایو، تا زمانی که سیستم را از نو بوت می‌کنید باقی بماند. اما اگر نمی‌خواهید از لینوکس به عنوان سیستم عامل روزمره‌ی خود استفاده کنید در اختیار داشتن DVD یا درایو USB لینوکس لایو می‌تواند سودمند باشد.

شما می‌توانید آن را به هر کامپیوتری متصل کرده و لینوکس را از هر جایی که دوست دارید بوت کنید. از آن برای عیب‌یابی مشکلات ویندوز، ‌بازیابی فایل‌ها از یک سیستم معیوب، اسکن یک سیستم آلوده شده برای یافتن بدافزار یا فراهم نمودن یک محیط ایمن برای بانک‌داری آن‌لاین و سایر وظائف مهم استفاده کنید. اگر بیش از یک درایو USB در اختیار دارید می‌توانید توزیع‌های گوناگون لینوکس را امتحان کرده و توزیع مورد نظر خود را از بین آن‌ها انتخاب کنید.

یک ترفند مفید دیگر: اگر گزینه‌ی persistence را هنگام قرار دادن Ubuntu برروی درایو USB فعال کنید، می‌توانید فایل‌ها و تنظیمات را برروی درایو ذخیره کرده تا آن‌ها هر بار که بوت می‌کنید در دسترس‌تان باشند. برای ترک سیستم لینوکس کافی است کامپیوتر خود را ریبوت کرده و دیسک یا درایو USB را از آن جدا کنید.

از لینوکس برروی یک ماشین مجازی استفاده کنید.

با استفاده از ابزار مجازی‌سازی رایگانی مثل VirtulaBox‪(go.pcworld.com/vb)‬ شما می‌توانید چندین ماشین مجازی یا VM داشته باشید که از سکانس‌های بوت و ذخیره‌سازی ایزوله شده‌ی خودشان برخوردار هستند. یکی از رایج‌ترین کارهایی که می‌توان برروی ماشین‌های مجازی انجام داد اجرای سیستم عامل‌های مختلف برروی یک کامپیوتر واحد بدون نیاز به ریبوت است. ایجاد یک ماشین مجازی برروی ویندوز به منظور خلق یک محیط مجازی برای اجرای لینوکس در آن بسیار ساده است. مدیریت ماشین‌های مجازی آسان است و زمانی که استفاده از آن‌ها را به پایان می‌رسانید می‌توانید حذف‌شان کنید. شما حتی می‌توانید در صورت نیاز از کپی‌هایی از کل سیستم عامل مجازی‌شده (مهمان) بک‌آپ بگیرید. حتی اگر تا به حال از VirtualBox استفاده نکرده باشید متوجه می‌شوید که ست‌آپ آن بسیار ساده است. وقتی ویندوز 10 را نصب کردید می‌توانید یک ماشین مجازی را در عرض چند دقیقه و با استفاده از ویزارد VirtualBox ست‌آپ نمائید.

اگر نمی‌دانید کارتان را از کجا آغاز کنید راهنمای گام به گام VirtualBox‪(go.pcworld.com/vbm)‬ منبعی فوق‌العاده برای این کار به شمار می‌رود. در حالی که استفاده از VirtualBox روشی عالی برای امتحان یک یا بیش‌تر از یک توزیع لینوکس به شمار می‌رود معایبی هم بر آن مترتب است. مجازی‌سازی به واسطه‌ی سرباره‌ای که ایجاد می‌کند منجر به تاثیر بر کارآیی می‌شود، اگرچه در صورتی که پردازنده از مجازی‌سازی توکار برخوردار باشد این مشکل کاهش پیدا می‌کند. اینتل پشتیبانی از مجازی‌سازی پردازنده‌های خود را با VT-x نام‌گذاری می‌کند در حالی که AMD به آن AMD-V می‌گوید. برای برخورداری از مزیت این تکنولوژی، شما در عین حال باید اطمینان حاصل کنید که پشتیبانی از مجازی‌سازی برروی مادربٌردتان (در UEFI یا BIOS) نیز فعال شده باشد. علاوه بر تاثیر بر کارآیی، ماشین‌های مجازی عموما دسترسی مستقیم سخت‌افزاری به چیزهایی مثل کارت‌های ویدئویی ندارند. به رغم این معایب، چنان‌چه درباره‌ی لینوکس کنجکاو هستید و آماده‌ی نصب لینوکس برروی PC خود نیستید، مجازی‌سازی روشی عالی برای امتحان لینوکس بدون نیاز به USB stick فراهم می‌کند.

محیط دسکتاپ لینوکس

بسته به این که کدام توزیع لینوکس و دسکتاپ را اجرا می‌کنید محیط دسک‌تاپ و اپلیکیشن‌های نصب شده متفاوت خواهند بود- اگرچه اغلب آن‌ها نیازهای ابتدایی شما را تحت پوشش قرار می‌دهند. به عنوان مثال بیش‌تر توزیع‌های لینوکس به همراه مرورگر Firefox عرضه می‌شوند. با مرورگر منع باز Chrome (و یا خود Google Chrome، اگر ترجیح می‌دهید) فقط چند کلیک فاصله دارید. محیط دسک‌تاپ شما باید تمامی عناصر استاندارد را داشته باشد: یک منوی اپلیکیشن، نوعی نوار وظیفه یا داک، و یک ناحیه‌ی نوتیفیکیشن یا system tray. برای این که متوجه شوید این سیستم عامل چه کارهای دیگری برای شما انجام می‌دهد در اطراف کلیک کنید.

شما در عین حال باید مجموعه‌ای از یوتیلیتی‌های سیستمی پیدا کنید که به شما اجازه خواهند داد سخت‌افزار خود را پیکره‌بندی نموده و دسک‌تاپ را به شکلی که دوست دارید درآورید. دسک‌تاپ Ubuntu 13.04 Unity می‌تواند شلوغ باشد اما پٌر است از ویژگی‌های سودمندی مثل HUD که خودتان هرگز پیدا نخواهید کرد. اگر قصد دارید از Ubuntu 16.04 یا جدیدتر استفاده کنید مراقب باشید زیرا Ubuntu در نسخه‌های بعدی دسک‌تاپ Unity خود را ادامه نخواهد داد. Ubuntu دسک‌تاپ Unity را به خاطر GNOME Shell‪(go.pcworld.com/dui)‬ متوقف کرده که به عنوان پیش‌فرض برای Fedora و سایر توزیع‌ها عرضه می‌شود. چنان‌چه قصد دارید Ubuntu را امتحان کنید ما توصیه می‌کنیم از Ubuntu GNOME بهره بگیرید که از دسک‌تاپ GNOME به جای Unity استفاده می‌کند. علاوه بر این، از فعال کردن دسک‌تاپ‌های مجازی اطمینان حاصل کنید (اغلب دسک‌تاپ‌های مدرن لینوکس آن‌ها را به طور پیش‌فرض غیرفعال می‌کنند).

چنان‌چه از دسک‌تاپی که اجرا می‌کنید راضی نیستید نگران نباشید. در حالی که برخی از توزیع‌ها برای یک دسک‌تاپ خاص بهینه‌سازی شده‌اند تقریبا تمام توزیع‌های عمده گزینه‌ی نصب دسک‌تاپ دلخواه شما را پس از این که سیستم نصب شد در اختیارتان قرار می‌دهند. تا زمانی که فضای ذخیره‌سازی کافی داشته باشید می‌توانید GNOME, KDE, Cinnamon و بقیه‌‌ی دسک‌تاپ‌ها را به طور همزمان نصب کنید. وقتی به دسک‌تاپ خود لاگ‌این می‌کنید می‌توانید اجرای محیط دسک‌تاپ مورد نظرتان را انتخاب نمائید. اگر سردرگم شدید، کمک‌های آن‌لاین بسازی زیادی وجود دارد. عموما گوگل کردن اسم توزیع به دنبال سوال‌، شما را به مسیر درست هدایت می‌کند. اگر یک محیط help ساخت‌یافته‌تر را ترجیح می‌دهید، وب‌سایت‌های مستندات Ubuntu‪(go.pcworld.com/ubu)‬ و Fedora منابعی عالی به شمار می‌روند. در حالی که Arch Wiki‪(go.pcworld.com/aw1)‬ با در نظر داشتن کاربران Arch Linux نوشته شده است اما منبعی عمیق و عالی برای برنامه‌های لینوکس به طور عام محسوب می‌شود.

لینوکس را نصب کنیم یا نکنیم

شما گزینه‌های متعددی برای زمان و چگونگی نصب لینوکس دارید. می‌توانید آن را برروی یک دیسک یا درایو USB نگه دارید و هر جا که خواستید آن را به کار بگیرید آن را بوت نمائید. قبل از این که کاملا مطمئن شوید آیا می‌خواهید آن را نصب کنید یا نه، به کار با آن ادامه دهید.

شما می‌توانید چندین توزیع لینوکس را به این شکل امتحان کنید و حتی می‌توانید از همان درایو USB دوباره استفاده نمائید. دلایل بزرگ برای نصب لینوکس به جای اجرای صِرف آن از یک درایو USB یا دیسک به بهره‌وری و راحتی مربوط می‌شوند. برخلاف اجرای لینوکس لایو، لینوکس نصب شده، بین ریبوت‌ها ستینگ‌های شما را به خاطر می‌سپارد، نرم‌افزار نصب شده را نگه می‌دارد و از فایل‌های شما مراقبت می‌نماید. وقتی آماده‌ شدید، نصب لینوکس برروی PCتان به سادگی اجرای نصب‌کننده‌ی فراهم شده در محیط لایو لینوکس است.

اگرچه هنوز هم یک گزینه‌ی دیگر دارید: می‌توانید سیستم ویندوز خود را (با فرض این که سیستم عامل جاری‌تان است) پاک و آن را با لینوکس جایگزین کنید اما نصب آن در یک پیکره‌بندی “بوت‌ دو‌گانه“ یا “درکنار ویندوز“ در نصب‌کننده‌ی Ubuntu گزینه‌ی منعطف‌تری به شمار می‌رود. نصب‌کننده، ‌پارتیشن ویندوز شما را به منظور ایجاد فضای کافی برای لینوکس تغییر سایز می‌دهد و می‌توانید سیستم عاملی که می‌خواهید در هر بار بوت شدن کامپیوتر اجرا شود انتخاب کنید. البته شما همیشه می‌توانید نصب ویندوز در یک ماشین مجازی را انتخاب کنید (go.pcworld.com/iw).

چگونگی نصب نرم‌افزارهای بیش‌تر

نصب نرم‌افزار برروی لینوکس با نصب نرم‌افزار برروی ویندوز بسیار تفاوت دارد. شما نیاز به باز کردن مرورگر وب خود و جست‌و‌جو برای یافتن اپلیکیشن‌ها ندارید. درعوض، به دنبال نصب‌کننده‌ی نرم‌افزار برروی سیستم خود بگردید. برروی Ubuntu و Fedora، شما می‌توانید نرم‌افزار را با استفاده از اپلیکیشن استور نرم‌افزار GNOME (که Software نام دارد) نصب کنید.

Software managers، اینترفیس‌های فانتزی برای دانلود نرم‌افزار از وب نیستند. توزیع لینوکس شما میزبان software repositories مخصوص به خودش است که دربردارنده‌ی نرم‌افزار کامپایل شده برای کار با آن است. این نرم‌افزار توسط توزیع لینوکس تست و فراهم شده است (اگر یک توزیع rolling-release مثل Arch و یا openSUSE Tumbleweed را انتخاب کنید{go.pcworld.com/rrd}، نرم‌افزار جدیدتر می‌تواند دردسر ایجاد کند.

اگر ثبات و پایداری را به داشتن جدیدترین و بهترین نسخه‌ی نرم‌افزار ترجیح می‌دهید، به استفاده از یک توزیع لینوکس versioned ادامه دهید.). اگر به وصله‌های امنیتی نیاز باشد توزیع لینوکس شما به روشی استاندارد آن‌ها را برای‌تان فراهم می‌نماید. اساسا این مثل یک app store پٌر از نرم‌افزار منبع باز است- با این استثنا که توزیع‌های لینوکس مدت‌ها قبل از این که Apple این مفهوم را رایج نماید app store داشتند. در حالی که بیش‌تر توزیع‌های عمده‌ی لینوکس برای کمک به نصب نرم‌افزار GUI (اینترفیس کاربری گرافیکی) ارائه می‌کنند، همه‌ی توزیع‌ها ابزارهای خط فرمان دارند که می‌تواند همین کار را انجام دهد.

اگرچه می‌تواند برای تازه‌واردها مرعوب‌کننده باشد، ما به کاربران توصیه می‌کنیم با چگونگی نصب نرم‌افزار از طریق خط فرمان آشنا شوند (go.pcworld.com/cl)، حتی اگر ترجیح می‌دهید از GUI استفاده کنید. اگر یک نصب به هر دلیلی با شکست روبرو شود استفاده از خط فرمان توصیه‌هایی در این خصوص ارائه می‌دهد.

برخی از اپلیکیشن‌ها- خصوصا اپلیکیشن‌های منبع بسته‌ای نظیر Google Chrome(go.pcworld.com/gch)، Steam(go.pcworld.com/skx)، Minecraft و بقیه، ممکن است مجبور باشند از بیرون مدیر بسته‌ی توزیع لینوکس نصب شوند. اما ابتدا بسته‌تان را چک کنید- از این که چه اپلیکیشن‌هایی ممکن است از طریق گنجینه‌ی خود توزیع لینوکس شما در دسترس باشند شگفت‌زده خواهید شد. اگر نمی‌توانید اپلیکیشنی که نیاز دارید پیدا کنید، می‌توانید این اپلیکیشن‌ها را از وب‌سایت‌های رسمی‌شان، دٌرٌست مثل کاری که برروی ویندوز انجام می‌دهید دانلود نمائید. اطمینان حاصل کنید که بسته‌ی نصب‌کننده‌ی طراحی شده برای توزیع لینوکسی که استفاده می‌کنید دانلود نمائید.

سایر اپلیکیشن‌های منبع‌باز می‌توانند از طریق GitHub‪(go.pcworld.com/ghb)‬ دریافت شوند. اگر یک اپلیکیشن به طور گسترده و رایج برروی دسک‌تاپ مورد استفاده قرار بگیرد، صفحه‌ی GitHub برنامه ممکن است لینکی به یک بسته برای توزیع شما (.deb یا .rpm) داشته باشد. در غیر این صورت، غالبا مسیرهایی برای نصب دستی برنامه برروی صفحه‌ی README پیدا خواهید کرد. برخلاف باور رایج و گسترده، وقتی سیستم عامل را نصب می‌کنید احتمالا هیچ نیازی به نصب درایورهای سخت‌افزاری نخواهید داشت. اکثر درایورهای سخت‌افزاری که بهشان نیاز دارید به شکل توکار در لینوکس وجود دارند. ممکن است به چند درایور محدود منبع بسته نیاز پیدا کنید- درایورهای Nvidia و AMD برای کارآیی 3D بهینه‌شده و یا درایورهای WI-Fi برای کارکرد دٌرٌست سخت‌افزار Wi-Fi.

هرچند اکثر سخت‌افزارهایی که در اختیار دارید(حتی صفحه لمسی‌ها) باید جواب دهند. بد نیست اشاره کنیم در حالی که درایورهای اختصاصی لینوکس برای Nvidia از نظر کارآیی فوق‌العاده هستند، درایورهای خود Nvidia با جامعه‌ی منبع باز همیشه هم خوب کنار نمی‌آیند ( Linus Torvalds، کسی که کرنل لینوکس را نوشته به همین علت انگشتش را در مقابل دوربین به سمت Nvidia گرفته بود). اگر قصد ندارید گیمینک زیادی برروی لینوکس انجام دهید کارت‌های گرافیک‌ مجتمع اینتل (که تقریبا برروی تمامی هسته‌‌های پردازنده‌های غیرحرفه‌ای اینتل وجود دارند) کفایت می‌کند.

Ubuntu و Linux Mint از طریق ابزار درایور سخت‌افزاری خود، درایورها را به شما توصیه می‌کنند. برخی از توزیع‌های لینوکس ممکن است اصولا در نصب درایورها کمکی به شما نکنند. به عنوان مثال Fedora علاقه‌ای به تائید درایورهای منبع‌بسته‌ی لینوکس ندارد. اگر به درایورهای ویژه و تخصصی نیاز دارید مستندات توزیع لینوکس خود را چک کنید. اغلب توزیع‌ها صفحات کمک برای افرادی که از کارت‌های Nvidia یا AMD استفاده می‌کنند دارند. به رغم تفاوت‌هایی که در نصب نرم‌فزار وجود دارد، لینوکس باید برای کسانی که قبلا از یک دسک‌تاپ ویندوز استفاده کرده‌اند بسیار آشنا باشد. شما پنجره‌ها، ‌منوهای متنی، پانل‌های کنترل و چیزهای مشابه بسیار زیاد دیگری پیدا می‌کنید. خیلی از اپلیکیشن‌هایی که برروی لینوکس استفاده خواهید کرد برنامه‌های رایجی هستند که ممکن است قبلا برروی ویندوز از آن‌ها استفاده کرده باشید: از Firefox گرفته تا VLC و LibreOffice.

حالا که دانش ابتدایی مورد نیاز را کسب کردید زمان استفاده از لینوکس می‌رسد. خوش باشید!.

منبع: بزرگراه رایانه