شفاف سازی سازمان جهانی بهداشت در خصوص خطر بالای گوشت قرمز برای ابتلا به سرطان روده
انتشار گزارشی توسط آژانس تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت در هفته‌ی گذشته بسیار جنجال آفرین شد، چراکه در این گزارش به این موضوع اشاره شده بود که فرآورده‌های حاصل از گوشت قرمز نظیر انواع سوسیس و ژامبون باعث بالا رفتن شانس ابتلا به سرطان میشود. اطلاعات ارائه شده حاکی از آن است که این گزارش توسط بیش از ۲۲ متخصص تهیه شده و برای تهیه‌ی آن بیش از ۸۰۰ تحقیق مختلف در حوزه‌ی ارتباط گوشت و سرطان مورد مطالعه قرار گرفته است. انتشار این گزارش بسیار جنجال آفرین شد، چراکه ایالات متحده‌ی آمریکا یکی از بالاترین سرانه‌ها در مصرف گوشت قرمز و فرآورده‌های حاصل از آن را دارد. این موضوع در کشورمان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، چراکه گوشت قرمز جزو لاینفک سبد خوراکی خانواده‌های ایرانی است و این روزها مصرف فست فود نیز بسیار افزایش یافته است. این گزارش برای ما ایرانی‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. البته بسیاری از کارشناسان که این گزارش را تهیه کرده‌اند، موارد اشاره شده در آن را عاملی برای ایجاد تشنج و نگرانی در جامعه نمی‌دانند.
سازمان جهانی بهداشت پس از انتشار گزارش خود در مورد مضرات گوشت قرمز و ارتباط آن با ابتلا به سرطان، با سوالات بسیاری روبرو شد و تماس‌های برقرار شده توسط افراد و گروه‌های مختلف مبنی بر شفاف سازی در این خصوص، این نهاد را بر آن داشت تا توضیحاتی را در این خصوص ارائه کند. گزارش منتشر شده توسط اژانس بین المللی تحقیقات در مورد سرطان (IARC) توصیه‌های انجام شده در رژیم غذایی توصیه شده در سال ۲۰۰۲ توسط سازمان جهانی بهداشت را تایید می‌کند. در این رژیم غذایی توصیه شده تا افراد برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مزمن، مصرف غذاهایی که در آنها از وجود گوشت فرآوری شده استفاده شده است، کاهش دهند. در گزارش اخیر منتشر شده به هیچ وجه به این موضوع اشاره نشده که باید مصرف گوشت قرمز را متوقف کرد، بلکه روی این موضوع تاکید شده که باید مصرف این مواد غذایی را کاهش داد تا شانس ابتلا به سرطان رودهی بزرگ کمتر شود.
به بیان ساده‌تر، تغییرات چندان زیادی را نمی‌توان در مورد گزارش سازمان جهانی بهداشت که در سال ۲۰۰۲ منتشر شده، مشاهده کرد. در ادامه به بیان برخی نکات خواهیم پرداخت که میتوانید قبل از تغییر رژیم غذایی و تبدیل شدن به یک گیاه‌خوار، آنها را مطالعه کنید.
چرا نباید از گزارش منتشر شده هراس بیش از حد داشت؟
گزارش منتشر شده توسط سازمان جهانی بهداشت دو نکته‌ی اصلی را در خود جای داده که در صورت عدم درک صحیح و سو برداشت از این دو نکته، باید در انتظار واکنشی باشیم که هم‌اکنون افراد در حال نمایش آن هستند.
در گزارش منتشر شده، فرآورده‌های گوشتی در گروه یک مواد غذایی سرطان زا قرار گرفته‌اند. رسانه‌ها با انتشار این گزارش، این رده از مواد غذایی را از نظر خطر ابتلا به سرطان، هم وزن با دخانیات قرار دادند. براساس آمارهای منتشر شده، دخانیات عامل بیش از ۹۰ درصد موارد ابتلا به سرطان است. همچنین در آمریکا یک مورد از پنج مرگ رخ داده، در اثر استفاده از دخانیات است. اما نکته‌ای که باید در این بین به آن توجه داشت، این است که تمام مواد قرار گرفته در گروه یک مواد سرطان‌زا به یک اندازه خطرناک نیستند، یعنی فرآورده‌های گوشتی به دست آمده از گوشت قرمز، به اندازه‌ی سیگار خطرناک نیستند. برای مثال می‌توان به خود گوشت قرمز اشاره کرد که در گروه 2A قرار گرفته و این بدین معنی است که این ماده‌ی غذایی به اندازه‌ی سیگار خطرناک نیست و ریسک ابتلا به سرطان رودهی بزرگ در اثر مصرف زیاد این ماده‌ی غذایی چندان بالا نیست.
اما وضعیت در مورد فرآورده‌های گوشتی تا حدودی متفاوت است. اطلاعات ارائه شده توسط سازمان جهانی بهداشت حکایت از این دارد که مصرف روزانه ۵۰ گرم فرآورده‌های گوشتی نظیر ژامبون یا سوسیس می‌تواند شانس ابتلا به سرطان رودهی بزرگ را تا ۱۸ درصد افزایش دهد.
جاناتان اسکونفیلد، پروفسور دانشگاه هاروارد در این خصوص به این نکته اشاره می‌کند که درصد محاسبه شده برای ابتلا به سرطان در اثر مصرف مواد غذایی از گروه فرآورده‌های گوشتی، خطر نسبی است و نمی‌توان از آن به عنوان یک خطر قطعی برای ابتلا به سرطان نام برد.
مصرف روزانه‌ی ۵۰ گرم فرآورده‌های گوشتی باعث افزایش ۱۸ درصدی شانس ابتلا به سرطان میشود
مصرف روزانه‌ی ۵۰ گرم فرآورده‌های گوشتی باعث افزایش ۱۸ درصدی شانس ابتلا به سرطان میشود، اما این بدین معنی نیست که فرد مورد نظر ۱۸ درصد برای ابتلا به سرطان آماده میشود، بلکه بدین معنی است که وی ۱۸ درصد از ریسک واقعی موجود را به احتمال ابتلایش به سرطان اضافه می‌کند. برای مثال در صورتی که فرد مورد نظر، در شرایط روزانه دارای ۱۰ درصد شانس برای ابتلا به سرطان باشد، ۱۸ درصد از ۱۰ درصد موجود در اثر استفاده‌ی مکرر از فرآورده‌های گوشتی به آن اضافه میشود و در نهایت وی ۱۱.۸ درصد در معرض ابتلا به سرطان روده قرار میگیرد، چراکه ۱۸ درصد از ۱۰ درصد شانس قطعی، ۱.۸ شده و اضافه کردن آن به ۱۰ درصد موجود، شانس ابتلا به سرطان رودهی بزرگ را تا ۱۱.۸ درصد افزایش می‌دهد.
برای درک بهتر این موضوع بد نیست به شانس ابتلا به سرطان از طریق سیگار اشاره کنیم. دخانیات احتمال ابتلا به سرطان شش را تا ۲۵ برابر افزایش می‌دهد، این بدین معنی است که درصد ابتلا به سرطان شش با مصرف سیگار تا ۲۵۰۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.
درصد ابتلا به سرطان شش با مصرف سیگار تا ۲۵۰۰ درصد افزایش پیدا می‌کند
با درک بهتر خطر ناشی از بکاربردن فرآورده‌های گوشتی و گوشت قرمز در زندگی روزانه می‌توان به روشنی دید که این ماده آنچنان که در اخبار به آن اشاره شده، خطرناک نیست.
فاکتورهای دیگری می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را ایجاد کنند
سازمان جهانی بهداشت به این موضوع اشاره کرده که فرآورده‌های گوشتی می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند، از این‌رو در صورتی که نگران این موضوع هستید و برای کاهش مصرف گوشت قرمز و سایر فرآورده‌های گوشتی برنامه‌ریزی کرده‌اید، پس بهتر است سایر موارد را که می‌توانند منجر به ابتلا به سرطان شوند، کنترل کنید. از این جمله باید به کل رژیم غذایی در پیش گرفته شده توسط کاربر اشاره کرد. رژیم غذایی یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان رودهی بزرگ را افزایش دهد. اما باز هم باید به این نکته اشاره کرد که رژیم غذایی تنها دلیل ابتلا به سرطان روده نبوده و عوامل دیگری نیز دراین فرآیند دخیل است.
افرادی که به سرطان رودهی بزرگ مبتلا می شوند، سنی بالای ۵۰ سال دارند
فرانک برگر، محقق بخش سرطان رودهی بزرگ در دانشگاه کارولینای جنوبی، بزرگ‌ترین فاکتور در ابتلا به سرطان رودهی بزرگ را افزایش سن می‌داند. وی در این خصوص چنین اظهار نظر کرده است:
بخش بزرگی از افرادی که به سرطان رودهی بزرگ مبتلا می شوند، سنی بالای ۵۰ سال دارند. با توجه به اهمیت عاملی به نام سن، بهتر است افراد پس از عبور از این سن، انجام آزمایش‌های پزشکی به منظور پیشگیری از ابتلا به سرطان رودهی بزرگ را در دستور کار قرار دهند.
دخانیات و الکل نیز از جمله‌ی موارد دیگری هستند که منجر به بالا رفتن ریسک ابتلا به سرطان رودهی بزرگ می‌شوند. البته باید به این موضوع اشاره کرد که الکل و دخانیات عامل ابتلا به سرطان‌های دیگری نیز هستند. پایین بودن تحرک افراد در کنار مشکلات دیگری در روده نیز عوامل دیگری برای افزایش شانس ابتلا به سرطان رودهی بزرگ هستند.
شفاف سازی سازمان جهانی بهداشت
در پاسخ به شماری از سو برداشت‌های ایجاد شده در اثر انتشار گزارش سازمان جهانی بهداشت، این نهاد اقدام به انتشار توییت‌هایی در رابطه با این موضوع کرده است. برای مثال در این توییت‌ها، سازمان جهانی بهداشت، به تشریح آنچه که یک فرآورده گوشتی خوانده میشود، اشاره کرد. این نهاد فرآورده گوشتی را یک محصول جانبی از گوشت قرمز تعریف کرده، بطوریکه دودی شدن، اضافه کردن مواد افزودنی نظیر انواع ادویه، مخلوط کردن با سایر مواد و نیم پز کردن، همه در نهایت ماده‌ی خوراکی را در اختیار قرار می‌دهند که می‌توان آن را فرآورده گوشتی نام نهاد. از جمله‌ی فرآورده‌های گوشتی شناخته شده می‌توان به انواع هات داگ، سوسیس، ژامبون و سایر موارد نظیر آن اشاره کرد.
اما چرا گوشت در گروه یک مواد سرطان زا قرار گرفته است؟ سازمان جهانی بهداشت در پاسخ به این سوال، عنوان کرده که در صورتی که یک ماده‌ی مصرفی تمام شرایط تبدیل شدن به یک خطر برای انسان‌ها را داشته باشد، آن ماده در گروه یک قرار میگیرد. در واقع دانشمندان با یافتن شواهد بسیاری در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند، اما قرار گرفتن در این گروه به معنای برابری خطر ناشی از مصرف گوشت قرمز نیست.
چگونه باید رژیم غذایی را در مسیر سلامتی بیشتر تغییر داد؟
سوال اصلی پس از انتشار این گزارش، این است که آیا باید میزان گوشت قرمز مصرفی را کاهش داد یا استعمال گوشت قرمز تاثیری در فرآیند افزایش ریسک ابتلا به سرطان رودهی بزرگ ندارد؟
پاسخ این سوال نسبی است و نمی‌توان یک پاسخ قطعی به این سوال داد. در کنار مصرف گوشت، المان‌های دیگری نیز وجود دارد که باید به بررسی آنها پرداخت که از جمله‌ی آن می‌توان به شرایط ژنتیکی و محیطی اشاره کرد که فرد مورد نظر در کنار آن زندگی می‌کند.
برگر در این خصوص چنین اظهار نظر کرده است:
افراد زیادی وجود دارند که رژیم غذایی بسیار سالمی داشته و حتی از گوشت قرمز نیز استفاده نمی‌کنند، اما همچنان می‌توان موارد ابتلا به سرطان را در این افراد مشاهده کرد. در مقابل افرادی نیز وجود دارند که روزانه حجم بالایی از گوشت قرمز و فرآورده‌های گوشتی را مورد استفاده قرار می‌دهند، اما خبری از ابتلا به سرطان رودهی بزرگ در آنها نیست. پس می‌توان به روشنی دید که در صورت عدم استفاده از گوشت قرمز نیز شانس ابتلا به سرطان به صفر نرسیده و هنوز مواردی ثبت میشود که در آن افراد گیاه‌خوار نیز به این بیماری مبتلا می شوند.
بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌هایی نظیر سرطان روده، مدیریت رژیم غذایی است. در صورتی که جزو افرادی هستید که روزانه حجم بالایی از گوشت قرمز را مورد استفاده قرار می‌دهید، پس بهتر است کمی در این باره تجدید نظر کرده و میزان گوشت مصرفی خود را کاهش دهید. اگر جزو افرادی هستید که در خطر ابتلا به سرطان رودهی بزرگ بیشتر از میانگین جهانی آن قرار دارید، پس بهتر است مصرف گوشت گپشت قرمز و فرآورده‌های گوشتی حاصل از آن را بصورت کامل کنار بگذارید.
بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌هایی نظیر سرطان روده، مدیریت رژیم غذایی است
تنها خطری که در صورت مصرف بالای گوشت قرمز، افراد را تهدید می‌کند، تنها بالا رفتن خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر سرطان رودهی بزرگ نیست، بلکه، می‌توان به سایر بیماری‌ها نظیر نارسایی‌ها قلبی، فشار خون و دیابت اشاره کرد.
بالا بردن حجم سبزیجات و روی آوردن به گیاهخواری را باید روشی خواند که مزایای بسیاری را نیز برای محیط پیرامون انسان دارد، اما بهترین روش، رعایت اعتدال در رژیم غذایی است.
